“Иқтисод ва молия” журнали №4, 2017

0
157
Журнал «Экономика и финансы» №4, 2017

МУНДАРИЖА / СОДЕРЖАНИЕ

Абдуназарова Н.У., Махкамов Н.Х. Повышение эффективности макроэкономического управления и фискальной политики в странах, богатых природными ресурсами


Умаров О.О. Ўзбекистон иқтисодиёти рақобатбардошлигини ошириш омиллари


АБДУНАЗАРОВА Н.У., МАХКАМОВ Н.Х. ТАБИИЙ РЕСУРСЛАРГА БОЙ
МАМЛАКАТЛАРДА МАКРОИҚТИСОДИЙ БОШҚАРИШ ВА ФИСКАЛ СИЁСАТ
САМАРАДОРЛИГИНИ ОШИРИШ
Мақолада табиий захираларга бой мамлакатларни макроиқтисодий бошқариш ва бюджет сиёсатининг самарадорлигини оширишнинг асосий йўллари муҳокама қилинган. Хомашё товарлари экпортидан келиб тушадиган даромадни бошқариш кон саноатида солиқ солишнинг ойдинлиги ва жавобгарлигини ошириш, ресурс фондларининг самарали иш юритиш ҳамда аниқ фискал (молиявий) қоидаларни ўрнатиш доирасида таҳлил қилинади. Олинган хулосалар Ўзбекистоннинг хом ашё қўлланмайдиган соҳаларида захираларни ошириш ва барқарор иқтисодий ривожланишни таъминлаш мақсадида макроиқтисодий бошқариш ва молиявий сиёсат самарадорлигини янада ошириш бўйича таклифлар ишлаб чиқишда муҳим саналади.
Таянч иборалар: макроиқтисодий бошқариш, солиқ-бюджет сиёсати, ресурсларга бой
мамлакатлар, ресурс фондлари, солиқ, фискал қоидалар.


АБДУНАЗАРОВА Н.У., МАХКАМОВ Н.Х. ПОВЫШЕНИЕ ЭФФЕКТИВНОСТИ
МАКРОЭКОНОМИЧЕСКОГО УПРАВЛЕНИЯ И ФИСКАЛЬНОЙ ПОЛИТИКИ В СТРАНАХ, БОГАТЫХ ПРИРОДНЫМИ РЕСУРСАМИ
В статье рассматриваются основные направления повышения эффективности макроэкономического управления и налогово-бюджетной политики в странах, богатых природными ресурсами. Управление поступлений от продажи сырьевых товаров анализируется в рамках повышения прозрачности и подотчетности налогообложения в добывающих отраслях, эффективной работы ресурсных фондов, а также установления четких фискальных правил. Полученные выводы важны для разработки рекомендаций по дальнейшему повышению эффективности макроэкономического управления и фискальной политики в целях устойчивости экономического развития и наращивания несырьевого сектора экономики Узбекистана.
Ключевые слова: макроэкономическое управление, налогово-бюджетная политика, богатые на ресурсы страны, ресурсные фонды, налог, фискальные правила.


АBDUNAZROVA N.U., MAKHKAMOV N.KH. INCREASING THE EFFECTIVENESS OF
MACROECONOMIC MANAGEMENT AND FISCAL POLICY IN COUNTRIES RICH IN
NATURAL RESOURCES
In the article the main directions of increasing the effectiveness of macroeconomic
management and fiscal policy in natural resources rich countries are discussed. The revenue management of commodities sale is analyzed in the context of increasing transparency and accountability of taxation in extractive industries, efficient operation of resource funds, and the establishment of clear fiscal rules. The findings are important to recommendations developing for further improving the effectiveness of macroeconomic management and fiscal policy in order to achievement of sustainable economic development and expand non-resource sector of Uzbekistan’s economy.
Keywords: macroeconomic management, fiscal policy, resource-rich countries, resource funds, tax, fiscal rules.

Расулев А.Ф., Павлов К.В. Наноинновации, наноинвестиции и интенсификация
производства


Курпаяниди К.И. «DOING BUSINESS 2017: EQUAL OPPORTUNITIES FOR ALL» как инструмент оценки эффективности регулирования предпринимательской среды в Узбекистане


РАСУЛЕВ А.Ф., ПАВЛОВ К.В., НАНОИННОВАЦИЯЛАР, НАНОИНВЕСТИЦИЯЛАР ВА
ИШЛАБ ЧИҚАРИШНИ ИНТЕНСИФИКАЦИЯЛАШ
Мақолада интенсив ва экстенсив турдаги наноинновациялар ва наноинвестициялар ажратилишининг ҳамда ижтимоий ишлаб чиқаришнинг экстенсификациялаш ва интенсификациялашнинг иқтисодий самарадорлигини баҳолашнинг услубий асослари таҳлил этилган. Бунда баҳолаш жараёнида, баъзи турдаги ресурсларнинг (меҳнат, моддий, капитал) ёки улар жамланмасининг ортиқчалиги ёки дефицитлиги омили ҳисобга олинади. Мақолада таклиф этилаётган методика иқтисодий муаммони ечишда қайси усулдан фойдаланиш маъқуллигини, яъни иқтисодий жиҳатдан экстенсив ёки интенсив усул самаралироқ эканлигини аниқлашга ёрдам беради. Бу, ўз навбатида, ишлаб чиқариш тизимини ривожлантиришнинг оптимал стратегиясини ишлаб чиқиш ва танлаш имконини беради.
Таянч иборалар: интенсификация, наноинновациялар ва наноинвестициялар, интенсив ва экстенсив тур, иқтисодий самарадорлик, ишлаб чиқаришни интенсификациялаш даражаси, омил.


РАСУЛЕВ А.Ф., ПАВЛОВ К.В., НАНОИННОВАЦИИ, НАНОИНВЕСТИЦИИ И
ИНТЕНСИФИКАЦИЯ ПРОИЗВОДСТВА
В статье рассматриваются методические основы выделения наноинноваций и наноинвестиций интенсивного и экстенсивного типа и оценки экономической эффективности экстенсификации и интенсификации общественного производства. При этом в процессе оценки учитывается фактор избыточности или дефицитности определенных видов ресурсов (трудовых материальных, капитальных) или даже всей их совокупности. Предложенная в статье методика позволяет определять, какой из двух способов решения хозяйственной проблемы – экстенсивный или интенсивный является экономически более эффективным, что может служить основанием для разработки и выбора оптимальной стратегии развития производственной системы.
Ключевые слова: интенсификация, наноинновации и наноинвестиции, интенсивный и
экстенсивный тип, экономическая эффективность, уровень интенсификации производства, фактор.


RASULEV A.F., PAVLOV K.V. NANOINNOVATIONS, NANOINVESTMENTS AND
PRODUCTION INTENSIFICATION
In the article methodical basics of nanoinnovations and nanoinvestments determination of
intensive and extensive types and social production’s efficiency and an intensive assessment of cost are considered. At the same time in the course of an assessment the factor of redundancy or deficiency of certain types of resources (labor material, capital) or even all their set is considered. The technique offered in article allows to determine, an economic problem, what of two methods of the decision, – extensive or intensive is more cost-efficient that can form the basis for development and the choice of optimum strategy of development of a production system.
Keywords: intensification, nano innovations and nano investments, intensive and extensive type, economic efficiency, production intensification level, factor.


КУРПАЯНИДИ К.И. «DOING BUSINESS 2017: EQUAL OPPORTUNITIES FOR ALL» КАК ИНСТРУМЕНТ ОЦЕНКИ ЭФФЕКТИВНОСТИ РЕГУЛИРОВАНИЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОЙ СРЕДЫ В УЗБЕКИСТАНЕ
Предмет/мавзу. Мақолада мамлакат иқтисодиётининг етакчи секторларидан бири бўлган ва кўп жиҳатдан иқтисодий ўсиш, аҳоли бандлиги даражалари, ЯИМ тузилмаси ва сифатини аниқлаб берадиган кичик тадбиркорлик ўрганилган.
Мақсад ва вазифалар. Кичик ва хусусий тадбиркорлик субъектлари учун иш муҳитининг замонавий ҳолатини ўрганиш. Мамлакатдаги тадбиркорлик фаолиятининг давлат томонидан самарали тартибга солиниши билан боғлиқ мавжуд муаммоларни таҳлил қилиш. Икки йил ичида Ўзбекистон Республикасида Жаҳон банкининг «Бизнесни юритиш 2017: барча учун тенг имкониятлар» ҳисоботининг рейтинг кўрсаткичлари тузилмаси ва динамикасининг батафсил таҳлилини амалга ошириш.
Методология. Кичик тадбиркорлик учун етакчи рейтингларнинг бизнес муҳити кузатишлар, статистик таҳлил ва мақсадли йўналтирилган мониторинг ёрдамида институтционал ва тадбиркорлик муҳити ҳолатига таъсир ўтказадиган турли мезонлари таҳлил этилган. Натижалар. Кичик бизнеснинг ривожланиши мослашувчан рақобатбардош иқисодиётни шакллантириш, рақобатбардош бозор механизми ва давлат томонидан тартибга солинадиган йирик, кичик ишлаб чиқаришнинг мураккаб синтези амалга ошириладиган мулкчиликнинг турли шакллари ва хўжаликнинг адекват моделлари уйғунлигининг глобал тенденцияларига жавоб бериши исботланган. Шунга асосан, муаллиф томонидан кичик тадбиркорликни самарали тартибга солиш, Ўзбекистон Республикасида тадбиркорлик фаолиятини институционал қўллаб-қувватлаш, бизнеснинг ҳукумат ва бошқа бозор институтлари билан ҳамкорлиги масалаларини ўрганишга ҳаракат қилинган. Хулосалар/аҳамияти. Ўзбекистон мисолида Doing Business 2017нинг тадбиркорлик муҳитининг тадқиқотлари ва халқаро рейтингларни батафсил ўрганиш асосида муаллиф томонидан тадбиркорлик институтини мукаммалаштириш ва мамлакатимизда ишбилармонлик муҳитини яхшилаш борасида аниқ таклифлар олға сурилган.
Таянч иборалар: бизнесни юритиш, институционал муҳит, халқаро рейтинг, инфратузилма, тадбиркорлик, рақобатбардош шароитлар, кичик бизнес.


КУРПАЯНИДИ К.И. «DOING BUSINESS 2017: EQUAL OPPORTUNITIES FOR ALL» КАК ИНСТРУМЕНТ ОЦЕНКИ ЭФФЕКТИВНОСТИ РЕГУЛИРОВАНИЯ ПРЕДПРИНИМАТЕЛЬСКОЙ СРЕДЫ В УЗБЕКИСТАНЕ
Предмет/тема. В статье исследуется малое предпринимательство, являющееся одним
из ведущих секторов экономики стран и во многом определяющее темп экономического роста, состояние занятости населения, структуру и качество ВВП.
Цель и задачи. Изучить современное состояние делового климата для субъектов малого и частного предпринимательства. Проанализировать имеющийся спектр проблем эффективного государственного регулирования предпринимательской деятельности в стране. Провести детальный анализ структуры и динамики показателей ренкинга доклада Всемирного банка «Ведение бизнеса 2017: равные возможности для всех» в условиях Республики Узбекистан за два года. Методология. В работе при помощи наблюдений, статистического анализа и целенаправленного мониторинга ведущих ренкингов делового климата для малого предпринимательства проанализированы различные критерии, влияющие на состояние институциональной и предпринимательской сред. Результаты. Доказано, что развитие малого предпринимательства отвечает общемировым тенденциям к формированию гибкой конкурентоспособной экономики, сочетанию разных форм собственности и адекватной им модели хозяйственности, в которой реализуется сложный синтез конкурентного рыночного механизма и государственного регулирования крупного, малого производства. На основе этого автором сделана попытка изучить проблемы эффективного регулирования малого предпринимательства, институционального обеспечения предпринимательской деятельности в Республике Узбекистан, взаимодействия бизнеса с государственной властью и другими институтами рынка.
Выводы/значимость. На основании детального изучения международных рейтингов и
обследований предпринимательской среды DoingBusiness 2017 на примере Узбекистана автором выдвигаются конкретные предложения по совершенствованию института предпринимательства и улучшению делового климата в стране.
Ключевые слова: ведение бизнеса, институциональная среда, международный рейтинг, инфраструктура, предпринимательство, конкурентные условия, малый бизнес.


KURPAYANIDI K.I. «DOING BUSINESS 2017: EQUAL OPPORTUNITIES FOR ALL» — AS A TOOL FOR BUSINESS ENVIRONMENT IN UZBEKISTAN EFFECTIVENESS REGULATING EVALUATION
Importance. In the article is considered the small business, as one of the leading sectors of
the countries’ economy, which largely determines the rate of economic growth, the state of
employment, structure and quality of the GDP. 
Objectives. Examine the current state of the business climate for small and private businesses, to analyze the existing range of problems of effective state regulation of business activity in the country. Carry out a detailed analysis of the structure and dynamics of the ranking of the World Bank «Doing Business in 2017: equal opportunities for all», the report in the Republic of Uzbekistan for two years. The methods. In the work with the help of observations, statistical analysis and targeted monitoring of the leading ranking of the business climate for small businesses is analyzed different criteria that affect the state of institutional and entrepreneurial environments. The results. It is proved that the development of small business responds to global trends in the formation of a flexible competitive economy, a combination of different forms of ownership and their adequate economic model, which is implemented in the complex synthesis of a competitive market mechanism and state regulation of large and small production. Based on this, the author attempted to study the problems of effective regulation of small business, institutional support of entrepreneurial activity in the Republic of Uzbekistan, the business cooperation with the government and other market institutions.
Conclusions and relevance Based on a detailed study of the international rankings and surveys of business environment Doing Business 2017 on the example of Uzbekistan, the author puts forward concrete proposals to improve the Institute of Entrepreneurship and improve the business climate in the country.
Keywords: business management, institutional environment, competitive environment, small business, international rating.

Толаметова З.А., Қулматов А.А. Ишсизликнинг келиб чиқиш сабабларига назарий ёндашув ва уни бартараф этиш йўллари


ТОЛАМЕТОВА З.А., ҚУЛМАТОВ А.А. ИШСИЗЛИКНИНГ КЕЛИБ ЧИҚИШ САБАБЛАРИГА НАЗАРИЙ ЁНДАШУВ ВА УНИ БАРТАРАФ ЭТИШ ЙЎЛЛАРИ
Мақолада ишсизлик ва унинг оқибатлари, шунингдек, жаҳон молиявий иқтисодий
инқирозининг меҳнат бозорига таъсири, жаҳон миқёсида баъзи мамлакатларда ишсизлик даражаси ва унинг иқтисодиётга таъсири, ишсизликни бартараф этиш йўналишлари баён этилган.
Таянч иборалар: ишсизлик, фрикцион ишсизлик, структуравий ишсизлик, циклик ишсизлик, табиий ишсизлик.


ТОЛАМЕТОВА З.А., КУЛМАТОВ А.А. ТЕОРЕТИЧЕСКИЙ ПОДХОД К ПРИЧИНАМ
ВОЗНИКНОВЕНИЯ БЕЗРАБОТИЦЫ И ПУТИ ЕГО УСТРАНЕНИЯ
В статье рассматриваются проблемы безработицы и её последствия, а также влияние
мирового финасового-экономического кризиса на рынок труда. Проанализирован уровень безработицы отдельных стран и ее влияние на экономику, пути устранения безработицы.
Ключевые слова: безработица, фрикционная безработица, структурная безработица,
циклическая безработица, естественная безработица.


TOLAMETOVA Z.A., QULMATOV A.A. THEORETICAL ISSUES OF UNEMPLOYMENT AND WAYS OF OVERCOMING
There is considered in the article the issues of unemployment and these consequences. Also there is discussed influence of the global economic crisis to the labor market, unemployment rate in some countries of the world, ways of increasing of employment rate.
Keyword: unemployment, friction unemployment, structured unemployment, cyclic
unemployment, natural unemployment.

Ташматов Р.Х. Ҳудудларни инновацион ривожлантириш усуллари ва уларнинг инновацион салоҳиятини баҳолаш методикаси


Абдурахимов Д.А. Минтақалар ишлаб чиқариш инфратузилмасини ривожлантириш
миллий иқтисодиётни модернизациялаш омили сифатида


ТАШМАТОВ Р.Х. ҲУДУДЛАРНИ ИННОВАЦИОН РИВОЖЛАНТИРИШ УСУЛЛАРИ ВА
УЛАРНИНГ ИННОВАЦИОН САЛОҲИЯТИНИ БАҲОЛАШ МЕТОДИКАСИ
Мақолада ҳудудларни инновацион жиҳатдан ривожлантириш усул ва шакллари ўрганилган, уларнинг фаолиятини молиявий рағбатлантириш дастаклари келтирилган ҳамда ҳудудларнинг молиявий-инвестицион ва инновацион салоҳиятини баҳолаш услубиёти ишлаб чиқилган.
Таянч иборалар: инновациялар, инновацион, инвестицион, молиявий фаолият, молиявий рағбатлантириш дастаклари.


ТАШМАТОВ Р.Х. МЕТОДЫ ИННОВАЦИОННОГО РАЗВИТИЯ РЕГИОНОВ И МЕТОДИКА ОЦЕНКИ ИХ ИННОВАЦИОННОГО ПОТЕНЦИАЛА
В статье изучены методы и формы развития регионов с инновационной точки зрения,
приведены инструменты финансового стимулирования их деятельности, а также разработана методика оценки финансово-инвестиционного и инновационного потенциала регионов.
Ключевые слова: инновации, инновационная, инвестиционная, финансовая деятельность, инструменты финансового стимулирования.


TASHMATOV R.KH. METHODS OF INNOVATIVE DEVELOPMENT OF REGIONS AND
METHODOLOGY OF ESTIMATION OF THEIR INNOVATIVE POTENTIAL
There is discussed in the article methods and forms of regional development from an innovative point of view, described financial mechanisms of these activities intensification, as well the methodology for assessing the financial, investment and innovative potential of the regions provided.
Keywords: innovations, innovation, investment, financial activities, financial incentives.


АБДУРАХИМОВ Д.А. МИНТАҚАЛАР ИШЛАБ ЧИҚАРИШ ИНФРАТУЗИЛМАСИНИ
РИВОЖЛАНТИРИШ МИЛЛИЙ ИҚТИСОДИЁТНИ МОДЕРНИЗАЦИЯЛАШ ОМИЛИ
СИФАТИДА
Мақолада иқтисодиётни модернизациялаш шароитида минтақавий ишлаб чиқариш
инфратузилмасининг энг асосий элементлари сифатида транспорт инфратузилмаси, ахбороткоммуникация инфратузилмаси, коммунал инфратузилма кабилар ўрганилган ва таҳлил этилган.
Таянч иборалар: минтақа, инфратузилма, минтақа иқтисодиёти, транспорт инфратузилмаси, ахборот-коммуникация инфратузилмаси, коммунал инфратузилма, интеграция,


АБДУРАХИМОВ Д.А. РАЗВИТИЕ ПРОИЗВОДСТВЕННОЙ ИНФРАСТРУКТУРЫ
РЕГИОНОВ КАК ФАКТОР МОДЕРНИЗАЦИИ НАЦИОНАЛЬНОЙ ЭКОНОМИКИ
В статье изучены и проанализированы основные элементы производственной инфраструктуры, такие как транспортная инфраструктура, информационная и коммуникационная инфраструктура, коммунальная инфраструктура.
Ключевые слова: регион, инфраструктура, региональная экономика, транспортная инфраструктура, информационная и коммуникационная инфраструктура, коммунальная инфраструктура, интеграция.


ABDURAKHIMOV D.A. DEVELOPMENT OF THE PRODUCTIVE INFRASTRUCTURE OF THE REGIONS AS A FACTOR OF THE NATIONAL ECONOMY MODERNIZATION
In the article the productive infrastructure’s basic elements, such as transport infrastructure, information and communication infrastructure, municipal infrastructure are studied and analysed.
Keywords: region, infrastructure, regional economy, transport infrastructure, information
and communication infrastructure, municipal infrastructure, integration.

АБДУНАЗАРОВА НОДИРА
УКТАМОВНА
И.о. руководителя проекта Института прогнозирования и макроэкономических исследований при Кабинете Министров
Республики Узбекистан, кандидат экономических наук
e-mail: abd_nodira@yahoo.com
МАХКАМОВ НУРИДДИН
ХУСНИДДИНОВИЧ
Cтажер-исследователь Института прогнозирования и макроэкономических исследований при Кабинете Министров
Республики Узбекистан
e-mail: makhkamov090@gmail.com
УМАРОВ ОҚИЛ
ОМИЛЖОНОВИЧ
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Иқтисодиёт назарияси» кафедраси катта ўқитувчиси
e-mail: oqil.87@mail.ru
РАСУЛЕВ АЛИШЕР
ФАЙЗИЕВИЧ
Профессор Ташкентского государственного экономического
университета, доктор экономических наук
e-mail: arasulev@yandex.ru
ПАВЛОВ КОНСТАНТИН
ВИКТОРОВИЧ
Доктор экономических наук, профессор, заслуженный деятель науки Удмуртской Республики, профессор кафедры экономики и управления Ижевского филиала Российского университета
кооперации, г. Ижевск, Российская Федерация
e-mail: kvp_ruk@mail.ru
КУРПАЯНИДИ КОНСТАНТИН
ИВАНОВИЧ
Профессор Ферганского политехнического института, кандидат экономических наук
e-mail: w7777@mail.ru
ТОЛАМЕТОВА ЗИЛОЛА
АБДУЖАББОРОВНА
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Иқтисодиёт назарияси» кафедраси доценти, иқтисод фанлари номзоди
e-mail: tolametova.zilola73@mail.ru
ҚУЛМАТОВ АЛИМЖАН
АБДУЛЛОЕВИЧ
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Макроиқтисодиёт» кафедраси доценти, иқтисод фанлари номзоди
e-mail: kulmatov.1966@mail.ru
ТАШМАТОВ РУСТАМ
ХУСАНОВИЧ
Тошкент давлат иқтисодиёт университети ҳузуридаги «Ўзбекистон иқтисодиётини ривожлантиришнинг илмий асослари ва
муаммолари» илмий тадқиқотлар маркази сектори мудири, иқтисод фанлари номзоди
e-mail: rustam9837@mail.ru
АБДУРАХИМОВ ДОНИЁР
АБДУХАЛИЛОВИЧ
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Иқтисодиёт назарияси» кафедраси ўқитувчиси
e-mail: doniyor_nuuz@mail.ru