“Иқтисод ва молия” журнали №7, 2018

0
213



ОДИНАЕВ Дилшоджон Шавкатович,
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Иқтисодиёт» факултети «Макроиқтисодиёт» кафедраси катта ўқитувчиси

ЖАҲОНДА «ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ»НИНГ ЭНЕРГЕТИКА СОҲАСИГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИНГ ҲОЗИРГИ ҲОЛАТИ ТАҲЛИЛИ ВА РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ
УДК 330.15


ОДИНАЕВ Д.Ш. ЖАҲОНДА «ЯШИЛ ИҚТИСОДИЁТ»НИНГ ЭНЕРГЕТИКА СОҲАСИГА ЙЎНАЛТИРИЛГАН ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИНГ ҲОЗИРГИ ҲОЛАТИ ТАҲЛИЛИ ВА РИВОЖЛАНИШ ТЕНДЕНЦИЯЛАРИ
Мақолада жаҳонда «яшил иқтисодиёт»нинг энергетика соҳасига йўналтирилган инвестицияларнинг ҳозирги ҳолати таҳлил қилинган ва ривожланиш тенденциялари аниқланган. Барқарор иқтисодий ўсишни таъминлашда «яшил иқтисодиёт», хусусан қайта тикланувчи энергия манбаларига инвестициялашнинг аҳамияти тадқиқ этилган.
Таянч иборалар: «яшил иқтисодиёт», қайта тикланувчи энергия манбалари, «яшил инвестициялар», «яшил облигациялар».


ОДИНАЕВ Д.Ш. АНАЛИЗ СОСТОЯНИЯ ИНВЕСТИРОВАНИЯ В ЭНЕРГЕТИЧЕСКУЮ СФЕРУ «ЗЕЛЕНОЙ ЭКОНОМИКИ» В МИРЕ И ТЕНДЕНЦИЯ ЕЕ РАЗВИТИЯ
В статье анализируются состояние инвестирования в энергетическую сферу «зеленой экономики» в мире и выявлены тенденции ее развития. Исследована важность инвестирования в «зеленую экономику», в частности, в возобновляемые источники энергии.
Ключевые слова: «зеленая экономика», возобновляемые источники энергии, «зеленые инвестиции», «зеленые облигации».


ODINAYEV D.Sh. THE STATE OF INVESTMENT INTO THE ENERGY SPHERE OF THE «GREEN ECONOMY» IN THE WORLD AND DEVELOPMENT TRENDS
The status of investment into the energy sphere of the «green economy» in the world is analyzed in the article and the development trend is revealed. The importance of investments into the «green economy», in particular in renewable energy sources, has been studied.
Keywords: «green economy», renewable energy sources, «green investments», «green bonds».




ТОЖИЕВ Мираъзам Мирсоли ўғли,
«Ориент Финанс» ХАТБ Ижрони назорат қилиш бўлими бошлиғи

ТИЖОРАТ БАНКЛАРИ ЛИКВИДЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ РИСК БОШҚАРУВИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ СИФАТИДА
УДК 336.713.2


ТОЖИЕВ М.М. ТИЖОРАТ БАНКЛАРИ ЛИКВИДЛИГИНИ ТАЪМИНЛАШ РИСК БОШҚАРУВИНИНГ МУҲИМ ОМИЛИ СИФАТИДА
Мақолада банк рискларини бошқаришда уларнинг ликвидликларини таъминлашнинг мазмун-моҳияти муҳокама қилинган. Мисол тариқасида «Ориент Финанс» ХАТБ банкининг ликвидлик кўрсаткичлари келтирилган. Рискларни камайтириш борасида тавсиялар келтирилган.
Таянч иборалар: тижорат банклари, ликвидлик, Базел қўмитаси, диверсификация.


ТАДЖИЕВ М.М. ОБЕСПЕЧЕНИЕ ЛИКВИДНОСТИ КОММЕРЧЕСКИХ БАНКОВ КАК ВАЖНЫЙ ФАКТОР УПРАВЛЕНИЯ РИСКАМИ
В статье обсуждаются содержание и значение обеспечения ликвидности коммерческих банков как важного фактора управления банковскими рисками. В качестве примера приводятся показатели ликвидности ЧАК Банка «Ориент финанс». Приводятся рекомендации по снижению рисков.
Ключевые слова: коммерческие банки, ликвидность, Базельский комитет, диверсификация.


TADJIEV M.М. COMMERCIAL BANKS’ LIQUIDITY PROVISION AS IMPORTANT FACTOR OF RISKS MANAGEMENT
There is discussed in the article the consistence and importance of commercial banks liquidity provision as one of the most factor of risks management. As example there is provided liquidity data of Private Stock Commercial Bank «Orient finance». As well recommendations for risks declining there are provided.
Keywords: сommercial banks, liquidity, Basel Committee, diversification.




ЮСУПОВ Асомиддин Соатович,
кандидат экономических наук, докторант (DSc) Ташкентского государственного экономического университета свободныЕ экономическиЕ зоны:

ОСНОВНЫЕ ВИДЫ, СЕКРЕТЫ ИХ СТАНОВЛЕНИЯ И РОЛИ В РАЗВИТИИ НАЦИОНАЛЬНЫХ ХОЗЯЙСТВ
УДК 334.784


ЮСУПОВ А.С. эркин иқтисодий ҳудудЛАР: АСОСИЙ ТУРЛАРИ, УЛАРНИНГ ШАКЛЛАНИШ СИРЛАРИ ВА МИЛЛИЙ ХЎЖАЛИКЛАР РИВОЖЛАНИШИДАГИ РОЛИ
XX асрнинг охирги ўн йилликларида «эркин (ёки махсус) иқтисодий ҳудуд (ЭИҲ)» номи олган, махсус иқтисодий мақомга эга бўлган ҳудудларнинг пайдо бўлиши дунё миқёсида макроиқтисодий барқарорликни таъминлашнинг ўзига хос муҳим унсурларидан бирига айланиб борди. Мазкур илмий мақоланинг мақсади эркин иқтисодий ҳудудларнинг шаклланиши ва фаолият кўрсатишининг назарий ва амалий жиҳатларини чуқур таҳлил этиш ва XXI асрда уларнинг алоҳида мамлакатлар барқарор иқтисодий ўсишидаги ролини кўрсатиб беришдан иборат. Ишнинг асосий вазифаларига эса қуйидагиларни киритиш мумкин: эркин иқтисодий ҳудудларга тўғри услубий таъриф бериш, уларнинг асосий шакллари ва турларини атрофлича кўриб чиқиш ҳамда ривожланган ва ривожланаётган мамлакатлардаги ЭИҲларнинг ривожланиш ҳолатини қиёсий таҳлил қилиш.
Таянч иборалар: барқарор ривожланиш, иқтисодиётни эркинлаштириш, трансмиллий корпорациялар ва халқаро компаниялар, товарлар, хизматлар ва капиталнинг халқаро ҳаракати, махсус анклавлар, миллий иқтисодиётда таркибий ўзгаришларни таъминлаш.


ЮСУПОВ А.С. свободныЕ экономическиЕ зоны: ОСНОВНЫЕ ВИДЫ, СЕКРЕТЫ ИХ СТАНОВЛЕНИЯ И РОЛИ В РАЗВИТИИ НАЦИОНАЛЬНЫХ ХОЗЯЙСТВ
Появление зон с особым экономическим статусом, так называемых «свободных (или специальных) экономических зон (СЭЗ)» в последние десятилетия XX века стало одной из характерных особенностей обеспечения макроэкономической стабилизации в мировом масштабе. Целью данной научной статьи является глубокий анализ теоретических и практических аспектов становления и функционирования свободных экономических зон и показать их роли в устойчивом экономическом росте отдельных стран в XXI веке. Основными задачами данной работы являются: дать корректное методологическое определение свободным экономическим зонам, рассмотреть основные их виды и сделать сравнительный анализ состояния СЭЗ в развитых и развивающихся странах.
Ключевые слова: устойчивое развитие, либерализация экономики, транснациональные корпорации и международные компании, международное движение капиталов, товаров и услуг, специаль­ные анклавы, обеспечение структурных изменений в национальной экономике.


YUSUPOV A.S. free economic zones: MAIN TYPES, THE SECRETS OF THEIR FORMATION AND ROLE IN THE DEVELOPMENT OF NATIONAL ECONOMIES
The emergence of zones with a special economic status, the so-called «free (or special) economic zones (FEZ)» in the last decades of the XX century, has become one of the characteristic features of ensuring macroeconomic stabilization on a global scale. The purpose of this scientific article is to deeply analyze the theoretical and practical aspects of the establishment and functioning of free economic zones and to show their role in the sustainable economic growth of individual countries in the XXI century. The main tasks of this work are: to give a correct methodological definition of free economic zones, to consider their main types and to comparatively analyze the state of FEZ in developed and developing countries.
Keywords: sustainable development, liberalization of the economy, transnational corporations and international companies, international movement of capital, goods and services, special enclaves, ensuring structural changes in the national economy.




ИЛЬИНА Екатерина Анатольевна,
кандидат экономических наук, доцент Чувашского государственного педагогического университета им. И.Я.Яковлева

СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОЛИТИКИ В СФЕРЕ ОПЛАТЫ ТРУДА[1]
УДК 338.242


ИЛЬИНА Е.А. МЕҲНАТГА ҲАҚ ТЎЛАШ СОҲАСИда ДАВЛАТ СИЁСАТИНИНГ ЖОРИЙ ҲОЛАТИ ВА РИВОЖЛАНИШ ИСТИҚБОЛЛАРИ
Охирги йилларда Россияда ишчиларнинг минимал иш ҳақи ҳажмини ошириш ва давлат ижтимоий сиёсатини такомиллаштириш йўналишларини белгилаш имконини берувчи қарорлар қабул қилинди. Мақолада 2000-2016 йилларда Россия Федерациясида ташкилотлар бўйича ўртача ҳисобланган номинал иш ҳақи динамикаси, 2009-2017 йилларда Россияда минимал иш ҳақи ҳажмини ўзгариши таҳлил этилган, МДҲ ва дунёнинг бошқа мамлакатларида ўртача ойлик иш ҳақи, 2016 йилда Россия минтақаларида ўртача иш ҳақи шарҳи берилган. Шу билан бирга меҳнатга ҳақ тўлаш соҳасида давлат сиёсатининг устувор вазифалари аниқланган.
Таянч иборалар: минимал иш ҳақи, иш ҳақи, яшаш минимуми, меҳнат бозори, ижтимоий сиёсат.


ИЛЬИНА Е.А. СОВРЕМЕННОЕ СОСТОЯНИЕ И ПЕРСПЕКТИВЫ РАЗВИТИЯ ГОСУДАРСТВЕННОЙ ПОЛИТИКИ В СФЕРЕ ОПЛАТЫ ТРУДА
В последние годы в России были приняты решения, позволившие увеличить минимальный размер оплаты труда работников и определить направления по дальнейшему совершенствованию государственной социальной политики. В статье исследована динамика изменения среднемесячной номинальной начисленной заработной платы работников по полному кругу организаций в целом по экономике Российской Федерации в 2000-2016 гг., изменения величины минимального размера оплаты труда в России за 2009-2017 гг., приведен обзор среднемесячной заработной платы в странах СНГ и других странах мира, средней заработной платы в регионах России в 2016 году. Также определены приоритетные задачи развития государственной политики в сфере оплаты труда.
Ключевые слова: минимальный размер оплаты труда, заработная плата, прожиточный минимум, рынок труда, социальная политика.


ILINA E.A. THE CURRENT SITUATION AND PERSPECTIVES OF PUBLIC POLICY DEVELOPMENT IN THE AREA OF WAGES
In recent years, decisions have been taken to increase the minimum wage for employees and to identify areas for further improvement of state social policy. The article examines the dynamics of changes in the average monthly nominal wage of employees for a full range of organizations in the overall economy of the Russian Federation in 2000-2016, changes in the value of the minimum wage in Russia in 2009-2017, provides an overview of the average monthly wages in countries CIS and other countries of the world, average wages in the regions of Russia in 2016. Priority tasks of development of the state policy in the sphere of labor remuneration are also determined.
Keywords: minimum wage, salary, subsistence minimum, labor market, social policy.

[1]Исследование выполнено при финансовой поддержке РГНФ в рамках научно-исследовательского проекта № 17-12-21009 «Выявление новых подходов институционального обеспечения экономической безопасности региона с учетом динамики внешней среды».




ШЕЛОМЕНЦЕВ Андрей Геннадьевич,
заведующий отделом исследования региональных социально-экономических систем Института экономики УрО РАН, доктор экономических наук;

БЕДРИНА Елена Борисовна,
старший научный сотрудник Института экономики УрО РАН, кандидат экономических наук;

ТУХТАРОВА Евгения Хасановна,
ведущий специалист Института экономики УрО РАН

ФАКТОРЫ ФОРМИРОВАНИЯ МИГРАЦИОННЫХ ПОТОКОВ ИЗ УЗБЕКИСТАНА В РОССИЮ[1]
УДК 332.142.2


ШЕЛОМЕНЦЕВ А.Г., БЕДРИНА Е.Б., ТУХТАРОВА Е.Х. ЎЗБЕКИСТОН РЕСПУБЛИКАСИДАН РОССИЯ ФЕДЕРАЦИЯСИГА МИГРАЦИЯ ОҚИМЛАРИНИ ШАКЛЛАНТИРИШ ОМИЛЛАРИ
Мақола Ўзбекистон Республикасидан Россияга аҳолининг миграция қилиши сабабларининг таҳлилига бағишланган. Миграция сабабларини таҳлил қилиш учун итарувчи ва жалб қилувчи омиллар концепцияси олинган. Асосий эътибор давлатлараро солиштирма таҳлилга асосланган.
Таянч иборалар: миграция оқими, миграция омиллари, итарувчи омиллар, жалб қилувчи омиллар.


ШЕЛОМЕНЦЕВ А.Г., БЕДРИНА Е.Б., ТУХТАРОВА Е.Х. ФАКТОРЫ ФОРМИРОВАНИЯ МИГРАЦИОННЫХ ПОТОКОВ ИЗ УЗБЕКИСТАНА В РОССИЮ
Статья посвящена анализу причин миграции населения из Узбекистана в Россию. Для анализа причин миграции взята концепция факторов выталкивания и притяжения. Особое внимание уделено межстрановым сравнениям.
Ключевые слова: миграционные потоки, факторы миграции, факторы выталкивания, факторы притяжения.


SHELOMENTSEV A.G., BEDRINA E.B, TUHTAROVA E.H. FACTORS OF FORMATION OF MIGRATION FLOWS FROM UZBEKISTAN TO RUSSIA
The article analyzes the reasons of population migration from the Republic of Uzbekistan to the Russian Federation. In order to analyze the reasons of migration the concept of push and pull factors is taken. Special attention is given to inter-country comparisons.
Keywords: migration flows, migration factors, push factors, pull factors.

[1]Публикация подготовлена в рамках проекта РГНФ №16-02-00422 «Мониторинг внешней трудовой миграции в разработке инструментария повышения социально-экономического благополучия регионов России».




ЗАХИДОВА Ширин Шерзатовна,
Мирзо Улуғбек номидаги Ўзбекистон Миллий университети «Макроэкономика» кафедраси докторанти, иқтисод фанлари номзоди

ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИ МОЛИЯЛАШТИРИШДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИ: ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНГАН МАМЛАКАТЛАР МИСОЛИДА
УДК 338.465.4


ЗАХИДОВА Ш.Ш. ОЛИЙ ТАЪЛИМ ТИЗИМИНИ МОЛИЯЛАШТИРИШДА ДАВЛАТ ИШТИРОКИ: ИҚТИСОДИЙ РИВОЖЛАНГАН МАМЛАКАТЛАР МИСОЛИДА
Мақолада хорижий мамлакатларнинг таълим тизимини молиялаштиришдаги ўзига хос йўналишлари кўриб чиқилган. Иқтисодий ривожланган бешта давлат — Норвегия, АҚШ, Янги Зеландия, Япония ва Буюк Британиянинг илғор тажрибалари ўрганилган.
Таянч иборалар: таълим тизими, давлат бюджети, молиялаштириш, модернизация, инвестиция.


ЗАХИДОВА Ш.Ш. ГОСУДАРСТВЕННОЕ ФИНАНСИРОВАНИЕ СИСТЕМЫ ВЫСШЕГО ОБРАЗОВАНИЯ: ОПЫТ ЭКОНОМИЧЕСКИ РАЗВИТЫХ СТРАН
В статье рассматриваются подходы зарубежных стран в вопросах участия в финансировании системы образования. Изучается опыт пяти экономически развитых государств – Норвегии, США, Новой Зеландии, Японии и Великобритании.
Ключевые слова: система образования, государственный бюджет, финансирование, модернизация, инвестиция.


ZAHIDOVA Sh.Sh. PUBLIC FUNDING OF THE HIGHER EDUCATION SYSTEM: THE EXPERIENCE OF ECONOMICALLY DEVELOPED COUNTRIES
This article examines the approaches of different countries for the issues of participation in the financing of the education system. The experience of five economically developed countries — Norway, USA, New Zealand, Japan and Great Britain is studied.
Keywords: education system, state budget, financing, modernization, investment.




САЛАЕВ Дилшодбек Софарбаевич,
Тошкент давлат шарқшунослик институти «МДҲ ва Яқин Шарқ мамлакатлари иқтисодиёти ва мамлакатшунослиги» кафедраси таянч докторанти

ЎЗБЕКИСТОНДА ИҚТИСОДИЙ ЎСИШНИ ТАЪМИНЛАШДА ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ ЖАЛБ ҚИЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ, ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ ВА НАТИЖАЛАРИ
УДК: 336.7(5)


САЛАЕВ Д.С. ЎЗБЕКИСТОНДА ИҚТИСОДИЙ ЎСИШНИ ТАЪМИНЛАШДА ХОРИЖИЙ ИНВЕСТИЦИЯЛАРНИ ЖАЛБ ҚИЛИШНИНГ АҲАМИЯТИ, ЎЗИГА ХОС ХУСУСИЯТЛАРИ ВА НАТИЖАЛАРИ
Мақолада хорижий инвестицияларнинг иқтисодий ўсишга таъсири, иқтисодий ўсишнинг хорижий инвестициялар билан боғлиқлиги, Ўзбекистонда иқтисодиётни ривожлантиришда хорижий инвес­тицияларнинг ўрни, хорижий инвестицияларнинг умумиқтисодий самарага эришишдаги аҳамияти, асосий капиталга киритилаётган инвестициялар ва унинг таркибида хорижий инвестицияларнинг ўрни, инвестицияларнинг самарадорлигини тавсифловчи ICOR индекси орқали республика ва вилоятлардаги ҳолат таҳлил этиб берилган. Республикада хорижий инвестицияларни жалб қилиш ва улардан самарали фойдаланиш билан боғлиқ бўлган мавжуд муаммолар ўрганилиб, уларни бартараф этиш бўйича амалга ошириш лозим бўлган вазифалар ёритилган.
Таянч иборалар: инвестиция, хорижий инвестиция, давлат кафолати остида киритилаётган хорижий инвестициялар, тўғридан-тўғри хорижий инвестициялар, иқтисодий ўсиш, ЯИМ, инвестицион лойиҳалар, солиқ имтиёзлари, ICOR индекси.


САЛАЕВ Д.С. ЗНАЧЕНИЕ, ОСОБЕННОСТИ И РЕЗУЛЬТАТЫ ПРИВЛЕЧЕНИЯ ИНОСТРАННЫХ ИНВЕСТИЦИЙ В ОБЕСПЕЧЕНИИ ЭКОНОМИЧЕСКОГО РОСТА УЗБЕКИСТАНА
В статье анализируются влияние иностранных инвестиций на экономический рост, взаимосвязь экономического роста с иностранными инвестициями, роль иностран¬ных инвестиций в экономическом росте Узбекистане, значение иностранных инвестиций в достижении общеэкономического эффекта, инвестиции в основной капитал и роль иностранных инвестиций в его структуре, состояние республики и областей с использованием индекса ICOR, характеризующего эффективность инвес­тиций. Рассматриваются существующие в Узбекистане проблемы, связанные с привлечением и эффективным использованием иностранных инвестиций, и задачи, кото¬рые необходимо выполнить для устранения этих проблем.
Ключевые слова: инвестиции, иностранные инвестиции, иностранные инвестиции под гарантию государства , прямые иностранные инвестиции, экономический рост, ВВП, инвестиционные проекты, налоговые льготы, индекс ICOR.


SALAEV D.S. SIGNIFICANCE, SPECIFICS AND RESULTS OF FOREIGN INVESTMENTS ATTRACTION INTO ECONOMIC GROWTH OF UZBEKISTAN
There is discussed in the article impact of foreign investment to economic growth, the role of foreign investments in economic growth in Uzbekistan, the role of foreign investment in Uzbekistan, the importance of foreign investment in economic achievement, the role of foreign investments in fixed capital and the ICOR index, analyzed. The current problems related to the attraction and use of foreign investments in the country are studied and tasks to be addressed are considered.
Keywords: investments, foreign investments, foreign investment guaranteed be the government, directs foreign investment, the economic growth, JDP, investment projects, tax credits, index ICOR.